ĐIỀU ÍT BIẾT VỀ TUYẾN ĐƯỜNG SẮT ĐẦU TIÊN CỦA VIỆT NAM – SÀI GÒN ✈️ MỸ THO (1881–1958)

1. Tuyến đường sắt đầu tiên và quyết định thay đổi tư duy giao thông

Tuyến Sài Gòn – Mỹ Tho, khởi công năm 1881 và dài hơn 70 km, là tuyến đường sắt đầu tiên của Việt Nam và cả Đông Dương. Bối cảnh lúc đó, phương tiện chủ yếu của người Việt chỉ là ngựa kéo và ghe thuyền, nên sự xuất hiện của đường sắt được xem là bước ngoặt lớn trong tư duy giao thông.

Người Pháp muốn mở tuyến này để khai thác vùng Đồng bằng sông Cửu Long màu mỡ. Sau nhiều tranh luận về chi phí – hiệu quả, công trình được phê duyệt với kinh phí gần 12 triệu France, toàn bộ vật liệu chuyên chở từ Pháp sang.

2. Công trình quy mô lớn với 11.000 nhân công

Giữa năm 1881, công trường được triển khai khẩn trương, huy động:

• 11.000 lao động bản xứ

• Nhiều sĩ quan công binh

• Các kỹ sư từ Pháp

Tuyến đường sắt đi qua nhiều cánh đồng, khu dân cư và vùng đất bùn lầy phải gia cố nền đường. Một thách thức lớn khác: tuyến bị chắn bởi hai con sông lớn.

Vì vậy, hãng Eiffel (Pháp) được giao chế tạo hai cây cầu sắt Bến Lức và Tân An để tàu vượt qua sông Vàm Cỏ Đông và Vàm Cỏ Tây.

3. Chuyến tàu đầu tiên năm 1885 – Dấu mốc lịch sử đường sắt Việt Nam

Ngày 20/7/1885, chuyến tàu đầu tiên rời ga Sài Gòn và về tới Mỹ Tho. Từ đây, người dân có thể đi lại nhanh hơn, an toàn hơn và rút ngắn thời gian chỉ còn khoảng 2 – 2,5 giờ cho toàn tuyến.

Trước khi hai cây cầu hoàn thành (1886), tàu phải “lụy phà” – các toa được tách rời, đưa lên phà chạy bằng hơi nước để vượt sông, rồi ghép lại chạy tiếp. Đây là hình ảnh thú vị và lạ lẫm với người dân thời đó.

4. Hệ thống ga và tốc độ vượt trội thời bấy giờ

Tuyến Sài Gòn – Mỹ Tho có 15 ga, chạy từ:

• Ga Sài Gòn (công viên 23/9 ngày nay)

• An Đông, Phú Lâm, An Lạc, Bình Điền

• Bình Chánh, Gò Đen, Bến Lức

• Cầu Voi, Tân An, Tân Hương, Tân Hiệp

• Trung Lương → Mỹ Tho (gần sông Tiền)

Tốc độ tàu khoảng 37 km/h, được xem là rất nhanh so với ngựa và ghe.

Đầu máy khi đó dùng nồi hơi (máy súp de), đôi lúc lên dốc yếu phải “trèo lên tuột xuống”, tạo nên nhiều câu chuyện hài hước được người xưa truyền miệng.

5. Tác động mạnh đến đời sống người Nam Bộ

Sự xuất hiện của tuyến đường sắt đã thay đổi:

● Giao thương

Người buôn bán có thể đi – về trong ngày, xoay 2–3 chuyến, giúp thị trường miền Tây sôi động hơn.

● Văn hóa & đời sống

Nhiều câu ca dao, truyện dân gian xuất hiện, mô tả cảnh tàu chạy, tiếng còi, hình ảnh ga xép đông đúc.

Ví dụ câu thơ lưu truyền về ga Bến Thành:
“Mười giờ tàu lại Bến Thành
Xúp lê vội thổi, bộ hành lao xao.”

6. Tại sao tuyến đường sắt Sài Gòn – Mỹ Tho biến mất?

Dù từng mang lại lợi nhuận lớn (có năm đạt 4 triệu France), tuyến đường sắt dần mất vai trò khi:

• Đường bộ Sài Gòn – Mỹ Tho được đầu tư như một tuyến “xa lộ”

• Xe hơi phổ biến hơn

• Nhu cầu đi lại thay đổi

Đến năm 1958, chính quyền thời bấy giờ quyết định ngừng khai thác tuyến sau 73 năm hoạt động.

Hiện nay, toàn tuyến không còn tồn tại, chỉ còn sót lại một số trụ cầu, nền ga cũ rải rác.

7. Giá trị lịch sử còn mãi

Tuyến đường sắt Sài Gòn – Mỹ Tho không chỉ là công trình giao thông mà còn:

• Đánh dấu sự khởi đầu của ngành đường sắt Việt Nam

• Ghi dấu một thời kỳ thay đổi mạnh mẽ tư duy di chuyển

• Trở thành biểu tượng văn hóa của Nam Bộ cuối thế kỷ 19 – giữa thế kỷ 20

XEM THÊM:

DỊCH VỤ VẬN CHUYỂN THÚ CƯNG GA SÀI GÒN – GA TUY HÒA AN TOÀN, NHANH CHÓNG TẠI VIETRAIL

DỊCH VỤ VẬN CHUYỂN NÔNG SẢN BẮC – NAM AN TOÀN, ỔN ĐỊNH CÙNG VIETRAIL CARGO