Mỹ Latinh và kế hoạch hồi sinh hệ thống đường sắt hàng hóa

Từng là huyết mạch thương mại vào thế kỷ 19, đường sắt hàng hóa tại Mỹ Latinh nay lại trở thành “mảnh ghép bị lãng quên” trong hệ thống logistics. Hàng hóa chủ yếu dựa vào đường bộ và cảng biển, khiến chi phí vận chuyển cao, thời gian chậm và môi trường chịu gánh nặng phát thải.

Tuy nhiên, trong thập kỷ gần đây, nhiều quốc gia Mỹ Latinh đã bắt đầu lên kế hoạch hồi sinh hệ thống đường sắt hàng hóa. Từ Brazil, Mexico đến Argentina, tất cả đều nhìn thấy cơ hội chiến lược: đường sắt chính là chìa khóa để giảm chi phí logistics và tăng sức cạnh tranh toàn cầu.

Vì sao đường sắt hàng hóa từng suy thoái ở Mỹ Latinh?

Có nhiều nguyên nhân khiến mạng lưới đường sắt ở Mỹ Latinh xuống cấp:

• Tư nhân hóa thiếu hiệu quả: Nhiều dự án bị bỏ dở khi thiếu vốn đầu tư dài hạn.

• Ưu tiên đường bộ: Chính phủ tập trung xây xa lộ, bỏ quên đường sắt.

• Quản lý kém: Cơ chế quản lý phân tán, thiếu phối hợp liên quốc gia.

• Hạn chế tài chính: Ngân sách công không đủ để bảo trì và hiện đại hóa.
  Kết quả, hàng triệu tấn hàng phải vận chuyển bằng xe tải, làm tắc nghẽn giao thông và tăng phát thải CO2.

Làn sóng hồi sinh mới

Hiện nay, các nước Mỹ Latinh đang quay lại với đường sắt, xem đây là giải pháp chiến lược. Một số động lực chính:

• Giảm chi phí logistics: Vận tải đường sắt rẻ hơn đường bộ 20–40%.

• Xuất khẩu nông sản và khoáng sản: Brazil, Argentina cần kênh vận chuyển nhanh, rẻ để ra cảng biển.

• Thu hút đầu tư nước ngoài: Nhiều tập đoàn quan tâm đầu tư hạ tầng xanh.

• Cam kết môi trường: Đường sắt phát thải ít hơn nhiều so với xe tải.

  

Các dự án lớn tại Mỹ Latinh

Brazil – mạng lưới rộng nhất khu vực

Brazil có hơn 30.000 km đường sắt, nhưng nhiều đoạn xuống cấp. Chính phủ đang đầu tư mạnh để nâng cấp tuyến Norte-Sul Railway, kết nối khu vực sản xuất nông nghiệp với cảng xuất khẩu. Mục tiêu là biến Brazil thành “siêu cường logistics nông sản”.

Mexico – Tren Maya và đường sắt hàng hóa Bắc Mỹ

Bên cạnh tuyến du lịch Tren Maya, Mexico cũng tập trung hiện đại hóa hệ thống hàng hóa, kết nối với Mỹ và Canada qua hiệp định USMCA. Điều này mở ra cơ hội tăng trưởng thương mại nội khối.

Argentina – tái khởi động tuyến Belgrano Cargas

Chính phủ Argentina đang hồi sinh tuyến đường sắt Belgrano Cargas, vốn là tuyến quan trọng để vận chuyển nông sản từ vùng nội địa ra cảng Rosario. Đây được coi là “huyết mạch mới” cho xuất khẩu.

Dự án liên quốc gia – giấc mơ xuyên lục địa

Một trong những ý tưởng táo bạo là tuyến đường sắt bioceanic railway, kết nối Đại Tây Dương và Thái Bình Dương qua Brazil, Bolivia và Peru. Nếu thành hiện thực, đây sẽ là hành lang thương mại xuyên lục địa, cạnh tranh trực tiếp với kênh đào Panama.

Lợi ích kinh tế – xã hội

• Cắt giảm chi phí vận tải: Doanh nghiệp tiết kiệm, hàng hóa cạnh tranh hơn.

• Giảm áp lực đường bộ: Xe tải ít hơn, giao thông an toàn hơn.

• Thúc đẩy phát triển vùng sâu: Đường sắt đi qua khu vực nông nghiệp, khai thác tài nguyên.

• Thu hút FDI: Cơ sở hạ tầng tốt là nam châm hút đầu tư sản xuất.

• Tạo việc làm: Hàng nghìn lao động tham gia xây dựng và vận hành.

Thách thức

• Thiếu vốn đầu tư: Hạ tầng đường sắt cần chi phí khổng lồ.

• Thủ tục pháp lý phức tạp: Các nước có quy định khác nhau, khó hợp tác.

• Rủi ro chính trị: Thay đổi chính quyền có thể ảnh hưởng dự án.

• Cạnh tranh vận tải đường bộ: Doanh nghiệp xe tải không muốn mất thị phần.

  

Tương lai của đường sắt hàng hóa Mỹ Latinh

Nếu kế hoạch hồi sinh thành công, đường sắt sẽ trở lại vai trò trung tâm logistics khu vực. Mỹ Latinh có thể trở thành “trung tâm vận tải xanh”, vừa cung cấp nông sản, khoáng sản cho thế giới, vừa giảm đáng kể lượng khí thải. Trong bối cảnh chuỗi cung ứng toàn cầu cần giải pháp bền vững, đường sắt chính là “con bài chiến lược” của khu vực.

Kết luận

Hồi sinh đường sắt hàng hóa không chỉ là một dự án hạ tầng, mà là cuộc cách mạng logistics tại Mỹ Latinh. Với tiềm năng nông sản, khoáng sản khổng lồ, khu vực này cần một hệ thống vận tải hiệu quả và xanh hơn.

Từ Brazil, Mexico đến Argentina, tất cả đều đang chứng minh rằng đường sắt chính là “chìa khóa vàng” cho tăng trưởng và bền vững. Trong vài thập kỷ tới, khi tàu hàng rầm rập nối dài xuyên lục địa, đường sắt Mỹ Latinh có thể trở lại thời kỳ hoàng kim – nhưng với một diện mạo hiện đại, xanh và toàn cầu hóa.

LIÊN HỆ NGAY ĐỂ ĐƯỢC TƯ VẤN VÀ HỖ TRỢ MIỄN PHÍ

Xem thêm:

Vận chuyển giấy tờ bằng đường sắt

Logistics bền vững: Vì sao đường sắt giữ vai trò then chốt? – VIETRAIL CARGO

Vận chuyển sầu riêng đi Trung Quốc – Công ty Bưu vận Chuyển Phát Nhanh Quốc tế Đông Dương